Smorodynia, świętojanki, pankracina, smorodzina, bździuch. Pod tymi wszystkimi nazwami kryje się jeden z najbardziej znanych w Polsce krzewów owocowych – czarna porzeczka (Ribes nigrum). Charakteryzuje się ona wysokością dochodzącą do dwóch metrów oraz 3 – 5 klapowymi liśćmi. Na ich spodniej części dostrzec można żółte gruczołki. Około czerwca – lipca krzew wydaje owoce w kolorze czarnym, które mają nie tylko niesamowity smak i aromat, ale również szereg właściwości zdrowotnych.
Składniki i właściwości lecznicze czarnej porzeczki
Owoce czarnej porzeczki bogate są w szereg cukrów oraz kwasów organicznych. Znajdują się w nich również duże pokłady polifenoli – flawonoidów oraz antocyjanów. Nie można zapominać również o tym, że czarna porzeczka jest źródłem witaminy C oraz szeregu witamin wchodzących do grupy B. W liściach krzewu znajdują się:
- garbniki;
- flawonoidy;
- witamina P (rutyna)
- glikozydy antocyjanowe;
- witamina C;
- sole mineralne.
Obecność rutyny sprawia, że witamina C jest o wiele lepiej wchłaniana. Cecha ta sprawia, że kwas askorbinowy pochodzący z czarnej porzeczki jest o wiele lepszy dla naszego organizmu niż ten, który znajdziemy w aptekach. Warto dodać, że zawarta w owocach witamina C nie ginie pod wpływem temperatury. Obecna jest więc również w sokach i dżemach. Wszystko dzięki trwałym wiązaniom, które nie pozwalają na rozpad tego cennego składnika.
Surowiec leczniczy
Kiedy owoce czarnej porzeczki stają się dojrzałe, zbiera się, a następnie poddaje procesowi suszenia. Uważać trzeba przy tym na pojawiającą się pleśń – mają one bowiem to do siebie, że bardzo łatwo się psują.
Wbrew pozorom nie tylko owoce są surowcem leczniczym. Również liście wykorzystywane są w przemyśle farmaceutycznym. Zbiera się je w fazie pełnego rozwoju, a następnie również suszy.
Działanie czarnej porzeczki
Właściwości zdrowotne czarnej porzeczki znane były już przez nasze babki. Chętnie sięgały one zarówno po owoce, jak i liście krzewu.
Z uwagi na dużą zawartość witaminy C zaleca się spożywanie owoców czarnej porzeczki w przypadku przeziębienia oraz okresów obniżonej odporności. Mogą to być owoce świeże, suszone, ale świetnie sprawdzają się również soki z czarnej porzeczki. Porzeczka podnosi odporność, ułatwia zwalczanie bakterii i dodaje sił witalnych. Bakteriobójcze fitoncydy hamują rozwój nie tylko bakterii i wirusów, ale również grzybów.
Uważa się, że liście krzewu warto stosować w przypadku choroby reumatycznej. Jego sproszkowaną postać znajdziemy w szeregu preparatów ziołowych, które dostępne są w aptekach. Ta część rośliny sprawdza się również w przypadku zbyt wysokiego ciśnienia tętniczego krwi. Wszystko dzięki flawonoidom. Niewydolność żylna jest kolejną chorobą, w której leczeniu warto wspomóc się liściem czarnej porzeczki. Obecność glikozydów antocyjanowych sprawia, że stan dotkniętych chorobą żył poprawia się. Z liści można przygotować również odwar, który sprawdzi się w charakterze płukanki. Stosować można go w chorobach dziąseł i przyzębia. Jego działanie okazuje się skuteczne również w przypadku chorób gardła, anginy.
Wskazania do stosowania
Z uwagi na szereg właściwości zdrowotnych stosowanie czarnej porzeczki polecane jest w przebiegu wielu chorób i schorzeń. Choroby żył i tętnic, a także zakażenia układu moczowego to najczęstsze dolegliwości, w których lekarze zalecają wspomóc się sokiem z czarnej porzeczki czy wyciągiem z liści tego krzewu. Zaostrzenie objawów choroby reumatycznej to również czas, kiedy warto sięgnąć po ten magiczny owoc. Jego działanie zostanie wzmocnione, jeśli połączymy go z wyciągiem z wierzby.
Wśród wskazań do stosowania owoców czarnej porzeczki znajdują się również choroby układu pokarmowego. Bez najmniejszych obaw można pić sok z porzeczki w czasie nawet ciężkiej biegunki. Dostarczy on cennych składników mineralnych, które usuwane są z organizmu wraz ze zbyt często oddawanym stolcem.
Stosowanie czarnej porzeczki
Owoce krzewu można spożywać w stanie nieprzetworzonym. Należy jednak pamiętać o tym, aby przed jedzeniem dokładnie je opłukać pod bieżącą wodą. Można z nich przyrządzić również sok, który wykazuje tak samo cenne właściwości, jak świeże owoce. Poleca się również ich suszenie. Dzięki temu z dobrodziejstw tego krzewu można korzystać przez cały rok.
Ususzone liście można wykorzystać do przygotowania naparu. W tym celu należy zalać wrzącą wodą około 1 gram liści, przykryć i odczekać pięć minut. Dziennie należy wypijać przynajmniej dwie filiżanki płynu.
W aptekach dostępne są zarówno gotowe herbatki z czarnej porzeczki, jak i tabletki zawierające wyciąg z owoców i liści. Są wygodne z stosowaniu i nie mniej skuteczne niż całe owoce i liście.
Ewentualne działania szkodliwe
Wydaje się, że czarna porzeczka to krzew idealny. Zarówno owoce, jak i liście można stosować bez ograniczeń. Dotychczas nie wskazano na żadną grupę osób, w przypadku których stosowanie czarnej porzeczki byłoby szkodliwe czy niebezpieczne dla życia lub zdrowia. Nawet długotrwałe jej stosowanie nie wiąże się z żadnymi efektami ubocznymi. Stosowanie zarówno liści, jak i owoców nie jest zabronione nawet dla kobiet w ciąży spodziewających się dziecka i karmiących piersią.
